اگر قدرت اقتصادی ما به شکلی بود که پول ملی ما «ریال» از ارز‌های مسلط بر بازار‌های بین المللی بود، هیچ اشکالی نداشت که اینگونه تصمیم گیری می‌کردیم، اما در شرایطی که ریال ما، از ارز‌های بسیار ضعیف محسسوب می‌شود، این نوع تصمیم گیری‌ها منطقی به نظر نمی‌رسد. تمام کشور‌های حاشیه خلیج فارس، ساعات اداری و بانکی خود را به شیوه‌ای تنظیم می‌کنند که بتوانند با بازار‌های جهانی در ارتباط باشند. پنجشنبه و جمعه که ما تعطیل باشیم و شنبه و یکشنبه هم آن ها، یعنی عملا چهار روز را از دست داده ایم؛ بنابراین عملا خودمان با دست خودمان، دست به فرصت سوزی می‌زنیم. پرسش من از مجلس که چنین لایحه را مطرح می‌کند، این است که در شرایطی که نیاز به رشد و توسعه اقتصادی داریم چرا طرح کاهش ساعت کاری و طرح تعطیلی روز‌های مهم کاری را ارائه می‌کنیم؟ بسیار پسندیده خواهد بود اگر مجلس، مبنا و اساس پیشنهاد ساعات کاری و روز‌های تعطیل را بر اساس پژوهش‌های مستند، به اهالی رسانه و پژوهشگران ارائه کند تا بدانیم این تغییرات قرار است چه تاثیری بر اقتصاد کشورمان بگذارد
مسئله تعطیل کردن شنبه یا پنجشنبه، از مدت‌ها پیش مورد توجه نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار داشت و در ادوار مختلف مجلس نیز برای تصویب وارد صحن می‌شد، اما به نتیجه می‌رسید. اکنون به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس یازدهم به اجماع نظر رسیده اند که پنجشنبه روز مناسبی برای تعطیلی است.
اوایل بهمن ماه سال ۱۴۰۲ بود که بررسی اولویت‌دار لایحه افزایش تعطیلات آخر هفته، در صحن علنی مجلس بررسی شد. بر این اساس نمایندگان مجلس با بررسی اولویت‌دار لایحه اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری در خصوص افزایش تعطیلات آخر هفته با ۱۲۶ رأی موافق، ۶ رأی مخالف و ۴ رأی ممتنع از مجموع ۲۰۳ نماینده حاضر در جلسه موافقت کردند. مجلس در همان زمان تصمیم گرفت در جلسات آتی خود کلیات و جزئیات لایحه افزایش تعطیلات آخر هفته را بررسی کند و در فروردین ماه ۱۴۰۳ به نتیجه رسیده است که بهتر است پنجشنبه را به عنوان روز تعطیل انتخاب کرد.
حسین گودرزی، سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس درباره نشست کمیسیون اجتماعی مجلس با موضوع بررسی ساماندهی تعطیلات گفت: «در این جلسه با افزایش یک روز به تعطیلات هفته و تعطیلی روز‌های پنجشنبه و جمعه موافقت شده، بنابراین روز‌های کاری از شنبه تا چهارشنبه خواهد بود. دولت نیز با تعطیلی روز‌های پنجشنبه علاوه بر جمعه‌ها موافق بود به عبارت دیگر کمیسیون اجتماعی مجلس به نظر دولت برگشت.
این مصوبه در راستای لایحه اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری بود؛ ضمن اینکه ساعات کاری هفته نیز از ۴۴ به ۴۰ ساعت کاهش یافت به این معنا که در ماه ۱۶ ساعت از ساعات کاری موظفی کارکنان دولت کاسته شده است. آغاز و پایان ساعت کاری روز نیز با تصمیم دولت و متناسب با فصول سال تغییر می‌کند. سیدکریم حسینی، دیگر عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز از تصمیم مجلس برای کاهش ساعت کار از ۴۴ ساعت در هفته به ۴۰ ساعت برای تمامی بخش‌ها (اعم از دولتی و خصوصی) خبر داد. وی گفت: «تمامی دستگاه‌های مشمول قانون مدیریت خدمات کشور مشمول قانون اصلاح ساعت کاری و تعطیلی آخر هفته خواهند بود، اما بانک‌ها و برخی دستگاه‌های خدماتی استثناء شدند.»
این طرح که از دید اغلب نمایندگان مجلس، طرحی موفق و درست است، مخالفانی هم دارد. محمود نجفی عرب، رئیس اتاق بازرگانی تهران، درباره تعطیل شدن روز پنج‌شنبه گفت: «با وجود همه تلاش‌هایی که فعالان اقتصادی بخش خصوصی، اتاق‌های بازرگانی و تشکل‌ها درباره تغییر قانون تعطیلات انجام دادند و خواستار تعطیلی روز شنبه در تقویم به جای پنج‌شنبه شدند؛ متأسفانه آنچه کمیسیون اجتماعی مجلس تدوین و تصویب کرده تعطیلی پنجشنبه و جمعه است. از همه اعضای هیأت نمایندگان می‌خواهم به هر شکلی که با مجلس و نمایندگان ارتباط دارند این موضوع را پیگیر شوند که روز‌های تعطیل پایان هفته به جمعه و شنبه تغییر کند. اتاق تهران هم از تمامی مسیر‌های موجود پیگیر این مساله است.»
دیدگاه؛ تعطیل یک روزِ کاریِ دیگر چه ضرورتی دارد؟
ظاهرا مجلس در این مورد تحت فشار است. همان جریانی که در این ماه‌های اخیر دیدیم که حاشیه های زیادی را بوجود آورد؛ مثل آن روحانی که به پیامبراکرم توهین کرد داریم می بینیم که از این طرح حمایت می کند یا همان جریانی که دیدیم از آقای صدیقی امام جمعه موقت تهران با وجود اعتراف وی به کاری که انجام شده و پذیرش خطا و برگردان ملک و … دارد حمایت می‌کند.
این روز‌ها بحث کاهش یک روز کاری در هفته مطرح است و چالش‌هایی ایجاد شده که اگر بخواهیم تعطیلات از یک روز به دو روز افزایش پیدا کند و ساعت کاری از ۴۴ ساعت به ۴۰ ساعت کاهش پیدا کند این روز چه روزی باید باشد؟
یکی از علت‌هایی که بعضی از کشور‌ها و ملت‌ها توانسته‌اند از مرحله کشور جهان سوم به مرحله کشور‌های در حال توسعه ورود کنند کار و تلاش مدیران و کارگران آن کشورهاست. قطعا هر فردی از چین، کره، ژاپن، ترکیه، تایلند، حتی هند و مراکش، افغانستان بازدید کرده باشد شاهد تلاش خستگی ناپذیر همه دست اندرکاران علوم اقتصادی برای کار بیشتر، تولید بیشتر و دستاورد بیشتر هستند. بالاخره تولید ناخالص ملی و رشد اقتصادی حاصل فعالین پرتلاش و مدیران در بخش تولید، در بخش خدمات و در بخش صادرات و واردات کشور‌هاست.
متاسفانه ما در کشور نتوانسته ایم این فضای همدلی و کاری را ایجاد کنیم که بتوانیم بهره وری مناسبی داشته باشیم. آخرین آماری که استخراج شده است؛ ساعت مفید کاری ایرانیان در سال ۸۰۰ ساعت است. یعنی چیزی حدودا روزانه ۲ تا ۲.۵۲ ساعت در روز، در حالیکه کشور‌های رقیب ما حداقل ۱۴۰۰ الی ۱۵۰۰ ساعت، کار مفید دارند.
قبل از اینکه بخواهیم بحث کنیم که بهتر است تعطیلی پنجشنبه یا شنبه باشد روی ضرورت تعطیلی باید واقعا فکر کرد. کشوری که بالاخره در حال صنعتی شدن است و بیشتر تولیداتش تولیدات کانتی نیوز زنجیره است و در صنعت فولاد، مس و آلومینیوم پتروشیمی، پالایشگاه، نیروگاه فعالیت دارد نباید به این شکل باشد که شما بتوانید تعطیل کنید و دوباره اول هفته بیایید شروع به کار کنید.
این تعطیلی واقعا چه ضرورتی دارد که باید صورت بگیرد! یک زمانی، دولت برای افزایش حقوق کارگران معذوریت داشته و می‌خواست که کارگران یک روز دیگر هم کار کنند. ولی آن روز بتوانند مزد بیشتری دریافت کند که این قابل توجیه است که بسیاری از واحد‌های صنعتی کشور نمی‌توانند تعطیل کنند حتی جمعه نیز مجبور هستند کار کنند؛ لذا این بحث جدی که در کشور به آن بپردازیم. اگر کشوری هستیم که می‌خواهیم به توسعه برسیم باید این مراحل کشور حل بشود و باید همه بیشتر کار کنند.
بعضی‌ها ادعا می‌کنند که کشورها اختلاف ساعت دارد. کشورها روزهایش با هم متفاوت است و می‌شود کار از طریق دیجیتال انجام داد. لازم نیست شما الان بانک بروید لازم نیست گمرک بروید. می‌توانید بسیاری از کار‌ها را، دریافت‌ها و پرداخت‌ها و ارتباطات را می‌شود خارج از شرکت انجام داد که قطعا شدنی است. ولی بحث این است که فقط شرکت که یک مدیر نیست فقط یک مالک شرکت نیست که حاضر است روز تعطیل کار کند.
شما نیاز به یک سیستم، همکار و نیرو دارید که بتوانید یک کار را پیش ببرید و انجام بدهید. احتیاج به جلسه دارید، اگر بخواهید جلسه‌ای را برگزار کنید. احتیاج به حضور آدم‌ها دارید. واقعا اگر آن تعطیلی منجر به افزایش بهره وری نشود می‌تواند به تولید ملی ضربه بزند. در سالی که بحث تولید ملی و بحث افزایش تولید ملی مطرح است فلسفه این کار را واقعا نمی‌دانم. ضمن اینکه باید حقوق کارگران حتما بیش از این ترمیم می‌شد. حتی حقوق پرسنل باید ترمیم بشود، ولی ما نیاز به کار داریم نیاز به تلاش و پیگیری داریم.
دنیا، دنیای رقابت است شما اگر هر جا کم کاری بکنید و حضور نداشته باشید رقبا بازار جای شما را می‌گیرند؛ لذا در حال حاضر نباید چنین اقدامی صورت بگیرد. حالا اگر تصمیم بر تعطیلی است علما و مسئولین اصلا احکامی برای تعطیلی گذاشتند. ما فقط در سوره جمعه، آیه‌ای داریم که می‌گوید روز جمعه کسب و کار را تعطیل کنید و به نماز جمعه بیاید و بعد هم می‌گوید بعد از آن بروید کسب و کارتان را انجام بدهید. لذا این را به اسلام، به ادیان، به اینکه چه دینی شنبه تعطیل است چه دینی جمعه تعطیل است ربطی ندارد و یک چیز عرفی است. علما می‌گویند هر چیزی که به ارتزاق مردم می‌تواند کمک کند همان کار را انجام بدهید. ولی فضایی در کشور درست کرده ایم که مثلا روزی مثل پنجشنبه یک روز مقدس است.
ما هیچ حدیث، آیات و روایاتی راجع به پنجشنبه نداریم. حتی رفتن سر قبور شهدا و اموات و زیارت قبول هم می‌گویند جمعه صبح توصیه شده و سفارش نشده که مثلا پنجشنبه، ولی عرفی در ایران شده که پنجشنبه‌ها بعدازظهر بعضی از این کار‌ها را انجام می‌دهیم یا مثلا جمعه شب دعای کمیل می‌خوانیم. خب این کار‌ها را با وجود کار هم می‌شود انجام داد.
جمعه یک روز بسیار مهمی برای بازار نفت است. در حال حاضر شرکت نفت مجبور شده برای اینکه کارها را تطبیق بدهد قسمت امور بین الملل پنجشنبه‌ها مشغول بکار هستند ولی شنبه‌ها تعطیل هستند. سال‌های سال است که داریم این کار را انجام می‌دهیم؛ لذا اگر واقعا دولت مُصر است که تعطیل کنند حتما این تعطیلی نباید روز پنجشنبه باشد که ساعت کاری ارتباط ما با دنیا قطع بشود. فقط ارتباط مدیر و مالک نیست بلکه باید همه شرکت، مدیران شرکت باشند تا بشود در صحنه بین الملل کاری انجام داد. از طرف دیگر هم باید ساعت کاری خود را با کشور‌های همسایه از جمله با ترکیه، با عراق، با روسیه و با امارات هماهنگ باشیم که همه کشور‌ها جمعه و شنبه تعطیل هستند.
ظاهرا مجلس در این مورد تحت فشار است. همان جریانی که در این ماه‌های اخیر دیدیم که حاشیه های زیادی را بوجود آورد؛ مثل آن روحانی که به پیامبراکرم توهین کرد داریم می بینیم که از این طرح حمایت می کند یا همان جریانی که دیدیم از آقای صدیقی امام جمعه موقت تهران با وجود اعتراف وی به کاری که انجام شده و پذیرش خطا و برگردان ملک و … دارد حمایت می‌کند. همان جریان دارد فشار می‌آورد به مجلس که تو خودت روزت را تعیین کند و به دولت واگذار نکند. اولا می‌داند که در دولت بسیاری از مدیران اقتصادی تاکید دارند که تعطیلات ایران با تعطیلات دنیا تطابق پیدا کند و ممکن است در هیات دولت رای نیاورد و بعد هم می‌خواهد که تبعات این تصمیم را به گردن مجلسی که در حال اتمام است و در حالی که مجلس مصوب کرده بود که روز آن را دولت تعیین کند. البته نمی‌دانم بر چه اساسی شورای نگهبان آن را عودت داده است و چه اشکالی داشته که شورای نگهبان این موضوع را برگردانده است.
امیدوارم؛ کشور به جای اینکه مسائل غیراقتصادی برای آن اهمیت داشته باشد مسائل دیگر را پررنگ کند و به یک جمع بندی برسد که با توجه به اینکه ریشه مشکلات کشور مسائل اقتصادی است. اقتصاد را در اولویت مسائل کشور قرار بدهد.