در سال ۱۳۷۹ نهادهای سرمایه‌گذاری فعال در کشور، تشکلی غیردولتی و غیرانتفاعی به نام «مؤسسه توسعه صنعت سرمایه‌گذاری ایران» تشکیل دادند. این مؤسسه تا زمان تشکیل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در بهمن ماه سال ۱۳۸۶ به فعالیت خود ادامه داد. در آذرماه سال ۱۳۸۶ تعداد قابل توجهی از نهادهای سرمایه‌گذاری فعال در بازار (۹۸ شرکت) که بسیاری از آنها عضو مؤسسه مذکور بودند، براساس ماده ۵۳ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه سال ۱۳۸۴ که در آن کارگزاران، بازارگردانان، سرمایه‌گذاران و سایر فعالان بازار مکلف به تشکیل کانون خود شدند، به تشکیل «کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران» اقدام کردند. این کانون پس از موافقت سازمان بورس و اوراق بهادار با اساسنامه تهیه شده، در شانزدهم اسفندماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد و عملا جایگزین موسسه توسعه صنعت سرمایه‌گذاری ایران شد. درحال حاضر تعداد اعضای کانون بالغ بر ۶۵۰ عضو است. در گذر سال‌های گذشته بر فعالیت کانون و در گفت‌وگو با وحید رجبیان، معاون توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران به بررسی آخرین اقدامات این کانون در بخش تحقیق و توسعه در یک سال اخیر پرداخته و جویای برنامه‌های آینده آن شده‌ایم.

* اهداف اولیه تاسیس چه بوده و حالا با بزرگ شدن بازار بالطبع گسترش نهادهای مالی اهداف فعلی کانون در چه بخش‌هایی خلاصه می‌شود؟
مطابق ماده ۷ اساسنامه، برخی اهداف کانون را می‌توان بهبود و توسعه روابط اعضا با سازمان بورس و اوراق بهادار، سایر بازارها و نهادهای فعال در زمینه سرمایه‌گذاری؛ همکاری با انجمن‌ها و نهادهای مشابه بین‌المللی؛ پایش تحولات و عملکرد بازار اوراق بهادار با هدف کمک به مقام ناظر؛ تشکیل کارگروه‌ها و کمیته‌های تخصصی در راستای ارائه خدمات مؤثر و کارآ به اعضا؛ برگزاری همایش‌ها، جلسات، کارگروه‌ها و دوره‌های آموزشی به منظور توسعه بازار اوراق بهادار کشور؛ ترویج استانداردهای اخلاق حرفه‌ای و ترغیب اعضا به رعایت قوانین و مقررات؛ ارتقاء و توسعه دانش حرفه‌ای مدیران و کارکنان اعضا از طریق آموزش و انتشار نشریات تخصصی؛ ارتقاء آگاهی عمومی در بازار و تلاش برای بسط فرهنگ سرمایه‌گذاری؛ رسیدگی به اختلافات اعضاء و اشخاص ذیربط تعریف کرد. در حال حاضر نیز با توسعه نهادهای مالی، پیگیری مطالبات آنان از مقامات و نهادهای تصمیم‌گیر و نیز تلاش برای بهبود فضای کسب و کار آنان از دیگر اهداف و وظایف مهم کانون به شمار می‌رود.

* نگاهی به کانون در سال گذشته داشته باشیم؛ گزارشی تحلیلی- آماری از اقدامات کانون در خصوص اعضا ارائه می‌فرمائید؟
کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در راستای مسئولیت‌های خود مبنی بر پایش عملکرد نهادهای مالی به صورت فصلی اقدام به تهیه گزارش صنعت تأمین سرمایه و نیز گزارش عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری کرده که از طریق تارنمای کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. در این گزارش‌ها تلاش شده تا با اتکا بر اطلاعات دریافتی از شرکت‌های تأمین سرمایه و پس از مطابقت آنها با منابع اطلاعاتی معتبر (کدال و…) و نیز داده‌های مربوط به عملکرد ماهانه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، تصویری نسبتأ جامع از عملکرد آنها ارائه شود.

* تأیید صلاحیت مدیران سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم جزو وظایف کانون است؟
بله، معاونت تحقیق و توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران علاوه بر فعالیت‌های پژوهشی تخصصی خود به فراخور مسائل روز بازار سرمایه ایران، از ابتدای شهریور ماه سال ۱۴۰۲ براساس اطلاعیه‌ شماره ۱۲۰۳۰۰۸۵ سازمان بورس اوراق بهادار، وظیفه‌ تأیید صلاحیت مدیران سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری را بر عهده گرفته و مقرر شده تا در ادامه نیز برخی دیگر از وظایف سازمان به این کانون تفویض شود. در فرآیند تایید صلاحیت مدیران سرمایه‌گذاری صندوق های سرمایه‌گذاری سعی کانون این است که در صورت تکمیل بودن مدارک ارسالی به کانون، درکمترین زمان ممکن(حداکثر ۳ روز کاری) پاسخ مربوطه به نهاد مالی مربوطه ارسال گردد.

* برخی اقدامات همچون برگزاری همایش‌ها، رویدادها و نشست‌های تخصصی هم جزو برنامه‌های سال گذشته کانون بوده است، لطفا بفرمایید چه نشستهایی در یک سال اخیر توسط کانون برگزار شده ودر این سلسله نشست‌ها به دنبال چه هدفی هستید؟
نشست‌های مجزا با مدیران عامل شرکت‌های تامین سرمایه، گروه خدمات بازار سرمایه، سبدگردان، مشاور سرمایه‌گذاری، پردازش اطلاعات مالی و رتبه‌بندی اعتباری به همت کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در محل سازمان بورس اوراق بهادار برگزار شد که در این سلسله نشست‌ها، چالش‌ها و موانع کسب و کار این شرکت‌ها با حضور معاونین سازمان و مدیران عامل نهادهای مالی مورد بررسی قرار گرفته و در خصوص راهکارهای بهبود آنها هم‌اندیشی شد. به جز آن برگزاری نشست‌های فصلی با مدیران عامل شرکت‌های تامین سرمایه به منظور بررسی راهکارهای بهبود کسب و کار این شرکت‌ها در ابتدای هر فصل و برگزاری جلسات هم‌اندیشی با هلدینگ‌های بزرگ بازار سرمایه به همت کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در سال ۱۴۰۲ بخش دیگر از این سلسله نشست‌ها بود که در آن به بحث و تبادل نظر در خصوص چالش‌ها و مسائل هلدینگهای بزرگ بازار سرمایه در خصوص افزایش سرمایه پرداخته شد. از طرفی حضور کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در دهمین دوره نمایشگاه بین المللی بورس، بانک، بیمه و خصوصی‌سازی و معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری کشور (کیش اینوکس ۲۰۲۳) در آبان ماه سال ۱۴۰۲ با هدف هم افزایی و تعامل در کنار سایر ارکان نهادهای مالی بازار سرمایه محقق شد.
همچنین نشست تخصصی بررسی لایحه بودجه سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ که در آن کانون در راستای وظایف خود در پایش عوامل موثر بر بازار سرمایه، نشستی تخصصی با حضور دکتر محمد قاسمی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و ریاست مرکز ‌پژوهش‌های اتاق بازرگانی، جمعی از مدیران شرکت‌های کارگزاری، شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های سبدگردان، شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری و فعالان حقیقی بازار سرمایه و طیفی از دانشجویان به‌ منظور بررسی مصوبه کمیسیون تلفیق در مورد بودجه سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ در محل شرکت بورس اوراق بهادار برگزار کرد؛ همچنین نشست بررسی موضوعات کلان بازار سرمایه که گردهمایی اعضای کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران با حضور دکتر مجید عشقی، ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار، مدیران نهادهای مالی و فعالان بازار سرمایه در مرکز همایش‌های هتل ارم تهران بود. در این نشست همچنین با حضور صاحب‌نظران به بررسی موضوعات کلان بازار سرمایه ایران پرداخته شد و یکی از مهمترین این نشست‌ها موضوع بررسی ابعاد حقوقی دستورالعمل اجرایی (بند چ) بود.
ابعاد حقوقی دستورالعمل اجرایی (بند چ) ماده ۳۶ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور در خصوص انتشار عملکرد مدیران اشخاص تحت نظارت سازمان بورس و همچنین هنجارها و اصول رفتاری مدیران نهادهای مالی یکی از اتفاقات مهم برای بازار سرمایه و بالطبع نهادهای مالی بازار بود بر همین اساس کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران اقدام به برگزاری نشست تخصصی با موضوع «بررسی ابعاد حقوقی دستورالعمل اجرایی (بند چ) ماده ۳۶ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور در خصوص انتشار عملکرد مدیران اشخاص تحت نظارت سازمان بورس و همچنین هنجارها و اصول رفتاری مدیران نهاد مالی» کرد.

* یکی دیگر از اقدامات سال گذشته کانون نامه نگاری و اظهارنظرهای کارشناسی در موضوعات مرتبط با بازار سرمایه با مقامات ارشد دستگاه‌های دولتی بود. چقدر در این بخش موفق بوده‌اید؟
معاونت تحقیق و توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران برای تامین منافع اعضاء و با تکیه بر بنیه کارشناسی خود، با پایش مستمر مسائل روز اقتصاد و بازار سرمایه ایران، در تلاش است تا در تعامل با مراجع تصمیم‌گیر موانع و مشکلات پیش‌روی توسعه بازار سرمایه را برطرف کند. همانطور که اشاره کردید کانون به دفعات با توجه به موضوعات درون سازمانی و برون سازمان(اقتصاد کلان)، اظهارنظر کارشناسی داشته که به طور خلاصه در طول یک سال اخیر، در این راستا فعالیت‌هایی به شرح ذیل انجام داده است:
۱- ارسال نامه و ارائه نظرات کارشناسی به سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص نصاب سهمی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت.
۲- برگزاری جلسات نقد و بررسی لوایح بودجه سال‌ ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ با حضور صاحب‌نظران و ارسال نامه به ریاست کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی درخصوص موضوعات مرتبط با بازارسرمایه در لایحه بودجه.
۳- مطالعه‌ تجربیات جهانی درخصوص سیگنال فروشی و سبدگردانی غیرمجاز و ارسال نامه به رئیس اداره پیشگیری از ناهنجاری‌ها و ارتقاء سلامت بازار سرمایه.
۴- برگزاری جلسات و نشست‌های تخصصی درخصوص بررسی موانع و مشکلات شرکت‌های تأمین سرمایه و ارسال نامه به رئیس هیأت مدیره و معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس اوراق بهادار و ارائه نظرات کارشناسی درخصوص بهبود شرایط کسب و کار این شرکت‌ها.
۵- برگزاری جلسات و نشست‌های تخصصی درخصوص بررسی موانع و مشکلات شرکت‌های سبدگردان و ارسال نامه به رئیس هیأت مدیره و معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس اوراق بهادار و ارائه نظرات کارشناسی درخصوص بهبود شرایط کسب و کار این شرکت‌ها.
۶- ارسال نامه به دبیرکل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با چالش‌های پیش روی فعالیت شرکت‌های تأمین سرمایه بانکی و ارائه راهکارهای برطرف کردن آنها.
۷- ارائه نظرات کارشناسی در مورد لایحه «مدیریت بدهی‌های عمومی» به ریاست کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ایران.
۸- پیشنهاد درخصوص بهبود اثربخشی بند «ث» ماده ۹ لایحه پیشنهادی برنامه هفتم توسعه (در خصوص محدودیت‌های شرکت‌های تامین سرمایه بانکی) به ریاست کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ایران و شرکت در جلسه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در خصوص اصلاح بند مذکور.
۹- بررسی اثرات مصوبه افزایش نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها و صنایع و ارسال نامه به معاون اول ریاست جمهوری برای اصلاح این مصوبه.
۱۰- ارائه پیشنهادات اصلاح لایحه برنامه هفتم توسعه در قالب ارسال نامه به رحیم زارع، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی و دکتر محمدرضا پور ابراهیمی، ریاست کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی.
۱۱- بررسی خطاهای فنی درگاه ملی مجوزها و چالش‌های عملیاتی این درگاه و ارسال نامه درخصوص این موضوع به وزیر امور اقتصادی و دارایی.
۱۲- مکاتبه با اعضاء (شرکت‌های تامین سرمایه و سبدگردان‌ها) و اخذ نقطه نظرات کارشناسی آنها در خصوص تغییرات مربوط به اساسنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات و ارسال آن به مدیریت نظارت بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس و اوراق بهادار.
۱۳- مکاتبه با دکتر قالیباف، ریاست مجلس شورای اسلامی در خصوص آثار بند س تبصره ۶ قانون بودجه ۱۴۰۳.
لازم به ذکر است در بسیاری از مکاتبات مطروحه علاوه بر گزارشات کارشناسی تهیه شده توسط واحد کارشناسی کانون نهادها، از پتانسیل کارشناسی اعضای محترم کانون هم استفاده شده و موانع و مشکلات با پشتوانه کارشناسی مناسب به نهادهای ذیربط ارسال و از سوی مراجع تصمیم‌گیر حل و فصل گردیده است.

* و جلسات منظمی هم با کارگروه سبدگردانی‌ها داشته‌اید، دستاورد این نشست‌ها چه بوده است؟
همینطور است؛ برگزاری جلسات منظم کارگروه سبدگردانی در راستای رسیدگی به چالش‌ها و موانع کسب و کار این شرکت‌ها به همت کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران و مشارکت فعال واحد تحقیق و توسعه برگزار می‌شود. کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در یک سال اخیر، ۲۲ جلسه را با حضور اعضای کارگروه برگزار کرد. از جمله مسائلی که در کارگروه سبدگردانی بررسی شده یا درحال پیگیری است به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
ارسال نامه به مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در خصوص مخاطرات توقیف سبد سهام مشتریان نهادهای دارای مجوز سبدگردانی به دستور مقام قضایی.
پیگیری اصلاح درگاه ملی مجوزهای کسب و کار که در نتیجه این پیگیری بحث استعلام و مفاصا حساب مالیاتی برطرف شده و دریافت مجوز درگیر این موضوع نخواهد بود.
بررسی اصلاح شرایط ایجاد فعالیت کدهای سبد اختصاصی در نهادهای مالی دارای مجوز سبدگردانی (موضوع ابلاغیه ۱۲۰۲۰۲۵۸ سازمان بورس و اوراق بهادار)
بررسی اصلاح بند ۲-۲-۲ ابلاغیه ۱۲۰۲۰۱۲۲ در مورد شرایط نهادهای مالی مجاز به فعالیت در زمینه تامین مالی جمعی.
بررسی تغییرات اساسنامه صندوق املاک و مستغلات در ارتباط با حذف واحدهای ممتاز و اعطای برخی اختیارات به هیات مدیره.
پیگیری امکان خرید صندوق‌های درآمد ثابت توسط صندوق‌های سهامی و امکان اخذ موقعیت در قراردادهای اختیار معامله بر روی نماد صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله توسط صندوق در صندوق‌ها.
ارسال نامه به مدیرعامل شرکت بورس انرژی ایران در ارتباط با حداقل اندازه معاملاتی گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی.
ارسال نامه به مسعودی‌فر، معاون حقوقی سازمان بورس اوراق بهادار درخصوص مالیات مأخوذه از شرکت‌های سبدگردان.
ارسال نامه به معاون نظارتی بانک مرکزی برای افزایش سقف تراکنش درگاه‌های پرداخت اینترنتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری.
بررسی موضوع کارمزد دستگاه‌های کارتخوان متصل به سپرده‌های بانکی صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ارسال نامه به معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در این خصوص.
ارسال نامه به ریاست سازمان امور مالیاتی برای جلوگیری از مالیات مضاعف سبدگردان‌ها.
جلسات با شرکت‌های نرم افزاری ارائه دهنده خدمات و مذاکره در خصوص کاهش قیمت خدمات ارائه شده از سوی شرکت‌های مزبور.
بخش دیگری از اقدامات کانون مربوط به هماهنگی برای بازدید از صنایع و شرکت‌های مختلف است که عقبه طولانی دارد. سعی کانون این است که با بازدیدهایی که از بنگاه‌های تولیدی حاضر در بازار سرمایه توسط اعضاء انجام می‌شود از نزدیک با مدیران و معاونین این شرکت‌ها جلساتی برگزار شده و از پتانسیل‌ها و مشکلات این شرکت‌ها از نزدیک آشنا شوند و در مباحث ارزشگذاری این شرکت‌ها با دید کارشناسی تری اقدام کنند.
بر این اساس بازدیدهای انجام شده شامل بازدید از شرکت گلدیران با حضور جمعی از فعالان بازار سرمایه و در محل کارخانه؛ بازدید از مجتمع صنعتی مس سونگون در آذربایجان شرقی و شرکت قند قزوین هم اتفاق افتاد که در این بازدیدِ جمعی با حضور مدیران و فعالان ارشد بازار سرمایه، آشنایی کامل تری از مجتمع مس سونگون و شرکت قند قزوین و همچنین ظرفیت‌های توسعه این مجموعه‌ها به دست آمد.
بازدید از شرکت فولاد مبارکه در محل این کارخانه در استان اصفهان؛ بازدید از شرکت سنگ آهن گهر زمین؛ بازدید از مدیریت انرژی امید تابان هور، بازدید از شرکت‌های پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی پردیس همچنین شرکت‌ فرانسوز یزد با حضور مدیران و تحلیلگران نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه و بازدید از شرکت‌ پدیده شیمی قرن بخشی از تلاش کانون برای ایجاد بستر مناسب برای آشنایی فعالان بازار از صنایع حاضر در بورس و شرکت‌های پذیرفته شده است.
در کنار تمامی موارد عنوان شده کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در راستای انجام وظایف صنفی و دفاع از حقوق اعضاء خود، همچنان به برگزاری جلسات متعددی با مقامات و مراجع تصمیم‌گیر نظیر ریاست مجلس شورای اسلامی، ریاست کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش‌های مجلس، ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار و… تاکید دارد.
یکی از وظایف محوله به کانون به منظور ایجاد سازش در اختلافات ناشی از فعالیت حرفه ای میان فعالان بازار سرمایه و سایر اشخاص ذیربط است، در این خصوص کمیته سازش در یک سال اخیر چه تعداد پرونده را بررسی کرده است:
جلسات کمیته سازش کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران به صورت منسجم و برنامه‌ریزی ‌شده و طبق روال ادوار گذشته برگزار گردید. در سال مالی منتهی به ۲۹ اسفندماه ۱۴۰۲ تعداد ۱۵۹ پرونده در این کمیته مورد رسیدگی قرار گرفت که نتایج حاصل به شرح زیر می‌باشد:
تعداد ۶۷ فقره از پرونده‌های کمیته سازش، پس از برگزاری جلسه به سازش انجامید.
تعداد ۸۵ فقره از پرونده‌های کمیته ســازش، پس از برگزاری جلســه منجر به عدم ســازش گردید و گواهی عدم سازش صادر شد.
تعداد پرونده‌های در حال بررسی صفر فقره می‌باشد.
تعداد ۷ پرونده به دلیل مرتبط نبودن موضوع فعالیت شــرکت‌های خوانده و خواهان به کانون، به سازمان بورس و اوراق بهادار ارجاع داده شد.

* به برنامه‌های سال جدید هم اشاره‌ای داشته باشید.
کانون در سال جدید در تلاش است اهداف ذیل را محقق کند:
ایجاد تعامل بیشتر و سازنده با اعضاء و شناسایی و رفع چالش‌های کسب و کار آن‌ها.
ایجاد تعامل بیشتر و ســازنده با نهادهای قانون‌گذار مرتبط با بازار سرمایه در جهت حل مشکلات بازار سرمایه و اعضاء.
ارتباط و تعامل بیشتر با ارکان بازار سرمایه و سایر کانون‌های فعال در این حوزه.
ارتقای سطح کارشناسی کانون.
برگزاری نشست‌ها و هم‌اندیشی‌های اقتصادی.
کاهش آمار شکایات نهادهای مالی به ‌واسطه فعالیت کمیته سازش کانون.
توسعه برنامه‌های آموزشی منحصر به فرد و متناسب با نیاز اعضاء با تشکیل واحد آموزش در کانون.
برگزاری جلسات هم‌اندیشی در جهت بهبود فضای کسب و کار اعضاء با سازمان بورس اوراق بهادار.
برگزاری بازدید از شرکت‌های بورسی در سطح مدیران عامل و اعضاء هیات مدیره و تحلیلگران شرکت‌های عضو کانون.