اگرچه صنعت بیمه در سال‌های اخیر مسیر رو به جلویی داشته است و ضریب نفوذ آن به گفته رئیس‌کل بیمه مرکزی از ۲ به ۲.۵۷ رسیده است، اما هنوز هم با انتقادهایی همچون آئین‌نامه‌های دست و پاگیر، نبود نظارت کافی بر شرکت‌های استارتاپ، بیمه‌گری بیمه مرکزی و موارد دیگر روبه‌رو است که «مجید بهزاد پور» رئیس جدید بیمه مرکزی در گفت‌وگو با ایرنا علاوه بر ارائه برنامه‌های خود در سال ۱۴۰۱، گزارشی نیز از وضعیت موجود صنعت بیمه ارائه کرد.

در ادامه گفت‌وگوی با بهزاد پور رئیس جدید بیمه مرکزی را مشاهده می‌کنید:

تنظیم طرح مدیران فردا در بیمه مرکزی/ سهم بخش خصوصی در صنعت بیمه نزدیک به ۶۷ درصد است

محیط صنعت بیمه بسیار بسته است و مقررات ورود مدیران جدید سبب شده که فقط مدیران قبلی و قدیمی می‌مانند و اجازه ورود نیروهای جدید داده نمی‌شود. عملاً با این روند تحولی رخ نمی‌دهد. برای رفع این مشکل چه برنامه‌ای دارید؟

بهزاد پور: طرح مدیران فردا را در بیمه مرکزی بر همین اساس تنظیم کرده‌ایم، البته باید در نظر داشت که صنعت بیمه تا سال ۱۳۸۰ متشکل از چهار شرکت دولتی بعلاوه بیمه مرکزی بود و به لحاظ نیروی انسانی شاغل محدودتر از وضعیت فعلی بود؛ فلذا تعداد نمایندگان کمتر از ۸۰۰ نفر بود که هم‌اکنون تعداد نمایندگان به یک‌صد هزار نفر رسیده است؛ بنابراین می‌توان گفت صنعت بیمه از سال ۱۳۸۰ بسیار بزرگ‌ شده و امروز سهم بخش خصوصی در صنعت بیمه نزدیک به ۶۷ درصد است.

یکی از معضلات جدی صنعتی که در کمتر از دو دهه به این ابعاد رسیده است،  قطعاً کمبود نیروی انسانی متخصص و حرفه‌ای است. مقررات لازم برای احراز صلاحیت به‌درستی وجود دارد، اما برای تربیت مدیران، در این دوره رشد چندساله صنعت بیمه، برنامه‌ریزی مناسب و کافی نشده و اقدامات آموزشی متناسب با نیاز صنعت صورت نگرفت و این مسئله یکی از دغدغه‌های اصلی ما است، همچنین از سال ۱۳۸۷ تاکنون که تحریم‌ها جدی شد، ارتباط آموزشی ما با بیرون از کشور نیز قطع شده است و این عوامل موجب شده در کادر تخصصی ضعف داشته باشیم.

بحث جانشین پروری و کادر سازی ازجمله برنامه‌های دیگر ما، در دوره فعالیتمان خواهد بود،  البته باید بگویم هم‌اکنون نزدیک به ۶۴ درصد مدیران ما از بیرون صنعت بیمه، وارد این صنعت شده‌اند فلذا مقررات برای افزودن افراد به صنعت وجود دارد. 

با موضوع بیمه‌گری بیمه مرکزی موافق نیستم

بیمه مرکزی که نهاد ناظر است، چرا کار بیمه‌گری می‌کند؟ مثل بیمه اتکایی که رقیب شرکت‌های دیگر شده است. برای توقف این کار برنامه دارید؟

بهزاد پور: بنده با موضوع بیمه‌گری بیمه مرکزی موافق نیستم و آنچه در بحث اتکایی توسط بیمه مرکزی شاهد آن هستیم به دلیل ابزارهای نظارتی است. در قانون نیز آمده است که ورود بیمه مرکزی بر بحث اتکایی بیشتر از حیث دفاع از حقوق بیمه‌گذار و بعد نظارتی بیمه مرکزی است. 

اما روند به سمتی خواهد بود که ورود مستقیم در بعد اتکای اجباری و اختیاری به‌گونه‌ای باشد که با فعال کردن بازار اتکایی، آوردن شرکت‌های جدید و دادن ظرفیت به شرکت‌ها، نقش بیمه مرکزی را کاهش دهیم. 

بیش از ۹۰ درصد بازار اتکایی کشور بر عهده بیمه مرکزی است

نکته دیگر این است که تا پیش از تحریم بیش از ۹۰ درصد پوشش اتکایی به خارج از کشور منتقل می‌شد و این ظرفیت بالا هم‌اکنون قطع شده است. ما در نظر داشتیم ظرفیتی را جایگزین کنیم. هم‌اکنون بیش از ۹۰ درصد بازار اتکایی کشور بر عهده بیمه مرکزی است؛ اما بنده نیز با بیمه اتکایی اجباری موافق نیستم؛ همان‌طور که در قانون برنامه ششم توسعه بود باید این موضوع را کاهش دهیم، اما آنچه تاکنون اتفاق افتاده سرعت قابل‌توجهی نداشته و باید در این امر تعجیل شود تا بیمه اتکایی را از مجموع عملیات حذف کنیم.  اما فضای صنعت به‌گونه‌ای است که دوباره به‌صورت اختیاری به بیمه مرکزی بازمی‌گردد.

بازتعریف و اصلاح آئین‌نامه‌ها در زمینه رقابت بیمه‌ها

چه برنامه‌ای برای نظارت بر بیمه شرکت‌های بزرگ خصولتی دارید؟ رقابت ناسالم و نرخ‌شکنی بیمه‌ها برای قرارداد بستن با این شرکت‌ها با ضعف نظارتی بیمه مرکزی ادامه دارد؟

بهزاد پور: اعتقاد دارم در آئین‌نامه‌ها برای  رقابت در بازار، خلأ جدی وجود دارد و باید این آئین‌نامه را در زمان کوتاهی اصلاح و  آماده کنیم، زمینه رقابت را بازتعریف کنیم. اگرچه در بخش عمده‌ای از رشته‌ها نرخ را تعیین نمی‌کنیم، اما نرخ شکنی‌های حاضر بیشتر از این حیث است که یک فضای  رقابتی سالم شکل نگرفته است که منافع شرکت‌ها و درنهایت منافع بیمه‌گذار را تهدید می‌کند 

تدوین آیین‌نامه جدید و تعریف چارچوب رقابتی سالم، از بسیاری از مشکلات فعلی جلوگیری می‌کند و باید در فضای رقابتی شرکت‌ها نرخ‌هایی را تعیین کنند که در زمان وقوع ریسک آن‌ها را به نحو احسنت پوشش دهد. 

در رابطه با شرکت‌های بزرگ که بیمه‌گذاران بزرگ ما هستند، چالش بزرگ این است که بخشی از مطالبات ما در صنعت بیمه از این شرکت‌هاست. پرداخت بدهی آن‌ها رقم بزرگی است و برنامه جدی بیمه مرکزی این است که این بدهی‌ها را با پیگیری‌های لازم وصول کنیم و فضای رقابتی را بر بازار حاکم کنیم. 

بدهکاران صنعت بیمه عمدتاً شرکت‌های بزرگ دولتی هستند که هرسال با یک شرکت جدید قرارداد می‌بندند و بدهی خود را نمی‌پردازند. برای وصول این مطالبات چه برنامه‌ای دارید؟ 

بهزاد پور: یکی از راهکارهای کلیدی  ما این است که با استفاده از ابزارهای دیجیتال و هوشمند ایجاد یک شبکه اطلاعاتی یکپارچه  سابقه‌ای  شرکت‌های بیمه‌گذار قابل رؤیت و در اختیار شبکه‌های بیمه‌ای قرار دهیم  تا بر اساس آن عمل کنند و اگر این شرکت‌های خصولتی بدهی به شرکت‌های بیمه‌ای دارند نتوانند بدون تسویه‌حساب بدهی به شرکت دیگری مراجعه و قرارداد جدید تنظیم کنند. 

در این مدت نیز به‌صورت جدی بر این موضوع نظارت داریم تا شرکت‌های بیمه به سوابق بیمه‌گذار دسترسی داشته باشند و آنچه به‌عنوان طلب از شرکت‌ها داریم به نحو جدی پیگیری شود و مطالبات را بازگردانیم. البته آئین‌نامه ۱۰۱ نیز سال گذشته تصویب شده است و این آئین‌نامه ناظر بر مدیریت مطالبات شرکت‌ها و گرفتن ذخایر است تا از اضافه شدن مطالبات بانک‌ها جلوگیری کنیم. 

ریسک بزرگ بدون پوشش بیمه نداریم

مجموع سرمایه ثبت‌شده شرکت‌های بیمه ۴۰ هزار میلیارد تومان نیست. با این رقم اندک، چطور می‌توانند ریسک‌های بزرگ را پوشش دهند؟

بهزاد پور: شرکت‌های  بیمه ظرفیت افزایش سرمایه به ارقام بالاتری  را دارد و در سال‌های اخیر نیز افزایش دو برابری داشته است و حرکت به این سمت یکی از برنامه‌های بیمه مرکزی باید باشد که این مسأله همواره مدنظر ما بوده است. 

البته این خلأ را بیمه مرکزی با سرمایه، دارایی و حساب اتکایی برطرف می‌کند و هم‌اکنون ریسک بزرگ بدون پوشش نداریم و این اتفاق مهمی در صنعت بیمه است. برای ریسک‌های بزرگ، حساب کلی صورت گرفته بیش از ۵۰۰ میلیارد ریال بوده که بخش عمده آن توسط منابع در اختیار بیمه مرکزی ازجمله حساب اتکایی پوشش داده شده است اما برای فعال‌تر شدن شرکت‌های جدید باید برای تاسیس شرکت‌های جدید، افزایش ظرفیت شرکت‌های موجود و دادن ظرفیت به شرکت‌های مستقیم برنامه‌ریزی کنیم. البته این نیاز به مدیریت جدید دارد و محدودیت‌هایی را در جلسه هیات عامل تصویب کردیم که به‌زودی ابلاغ می‌شود. 

آیین‌نامه سرمایه‌گذاری بیمه‌ها دست و پاگیر است و مانع رشد بیمه‌های زندگی است، بیمه مرکزی چه برنامه‌ای در این خصوص دارد؟ 

بهزاد پور: آئین‌نامه سرمایه‌گذاری بیمه‌ها در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۶۰ با توجه به پیشنهاد شرکت‌ها و مشکلاتی که بیمه مرکز شناسایی کرده بود تغییرات قابل‌توجهی داشت. این آئین‌نامه هم‌اکنون محدودیت خاصی را برای سرمایه‌گذاری ایجاد نکرده است و به‌گونه‌ای طراحی‌شده که نقد شوندگی لازم برای پوشش خسارت‌ها و پوشش هزینه‌ها و خسارت‌ها را داشته باشد و از طرفی امکان سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف ازجمله بازار سرمایه را فراهم می‌کند. 

بنابراین معتقدم مشکل جدی در آئین‌نامه نداریم و اما در برخی از زمینه‌های سرمایه‌گذاری لازم است شرکت‌های بیمه  به‌صورت فعال‌تر عمل کنند و با بهره‌گیری نیروهای متخصص و تقویت واحد سرمایه‌گذاری به نتایج بهتری دست یابد. 

چرا شرکت‌های تابعه بیمه ایران خصوصی‌سازی نشدند؟ عدم خصوصی شدن آن‌ها سبب شده که مدیران دولتی منصوب‌شده نیروهای مازاد استخدام می‌کنند.

بهزاد پور: بر اساس قانون، کلیه شرکت‌هایی که توسط موسسات بیمه‌ای و بانک‌ها تاسیس می‌شوند ماهیت خصوصی دارند، منتهی چون از محل سرمایه این شرکت‌ها تاسیس می‌شوند مدیریت آن‌ها نیز بر عهده شرکت مادر است؛ بنابراین اصل خصوصی‌سازی این شرکت‌ها انجام‌شده است.

اگر منظور شما این است که چرا انتخاب مدیران با مکانیسم‌های داخل شرکت بیمه ایران انجام می‌شود، باید بگویم که این موضوع اجتناب‌ناپذیر است، زیرا این شرکت از محل سرمایه‌های بیمه گران تاسیس شده و برای کمک به سرمایه‌گذاری بیمه ایران است و باید طبق قانون تجارت به‌صورت کلان در شرکت مادر سیاست‌گذاری شود، مشکل اصلی این است که این شرکت‌ها باید به نحوی عمل کنند که بازده سرمایه‌گذاری آن‌ها افزایش یابد؛ زیرا موجب رونق بیمه می‌شود و فشار را به بیمه‌گذار نهایی کمتر می‌کند.

نقش استارتاپ‌ها در زمینه ارزیابی و پرداخت خسارت

نظارت بر استارتاپ‌ها ضعیف است. این استارتاپ‌ها فقط در زمینه صدور بیمه‌نامه خدمات می‌دهند درحالی‌که باید برای رفع مشکل اصلی مردم که پرداخت خسارت است ارائه خدمات کنند. بیمه مرکزی باید از استارتاپ‌ها پرداخت خسارت بخواهد. چه تمهیداتی در این زمینه اندیشیده‌اید؟

بهزاد پور: آینده صنعت بیمه، به‌گونه‌ای خواهد بود که شرکت‌های استارتاپی در همه زمینه‌ها حضور فعال خواهند داشت و در بحث‌های ارزیابی خسارت تا پرداخت خسارت می‌توانند به شرکت‌های بیمه‌ای کمک کنند.

تجربه‌ای که در سال‌های گذشته به دست آمده این است که با ایراداتی ممکن است باشد، نواقص اصل حرکت اجتناب‌ناپذیر است و باید از شرکت‌های دانش‌بنیان واستارتاپ ها استقبال کنیم و این شرکت‌ها می‌تواند در حوزه‌های مختلف صنعت بیمه کمک کنند. آنچه به‌عنوان آئین‌نامه برای شرکت‌های استارتاپی تعیین‌شده در حوزه پیگیری محدود است و نیازمند آیین‌نامه جدید و تعریف حوزه‌های جدید است تا شرکت‌ها وارد شوند البته همواره نمایندگان و حفظ منافع آنان برای ما دارای اهمیت بالایی است که لازم است رعایت شود.

چهره ۱۰ سال آینده صنعت بیمه با امروز متفاوت خواهد بود/ بیمه درمان ۳۵ درصد زیان داد

این ابتدای کار است و این راه اجتناب‌ناپذیر است و قطعاً چهره ۱۰ سال آینده صنعت بیمه با امروز متفاوت خواهد بود و باید ما خود را برای این فضا و تحول آمده کنیم.

امیدواریم با اجرای اقدامات در صنعت بیمه، به بیمه‌گذاران در بعد ارائه خدمات، پرداخت خسارت، تسهیل تهیه بیمه‌نامه و کاهش هزینه کمک کنیم.

همچنین امیدوارم امسال نتایج خوبی در بحث آسان‌سازی، کاهش مداخلات بیمه مرکزی، حاکمیت شرکتی، اعمال نظارت‌های دقیق و هوشمند محصولات جدید را به بازار ارائه کنیم. برای این کار باید آرایش جدید و تغییرات در ساختار ایجاد کنیم تا وظایف به نحو احسن اجرا شود.

یکی از دغدغه‌های من بیمه درمان است. بیمه درمان سال گذشته ۳۵ درصد زیان می‌داد و امسال نیز با توجه به اتفاقات این فضا نگران‌کننده خواهد بود با صحبت‌هایی که با سازمان‌های مرتبط انجام‌شده، در نظر داریم از تهدید پیش‌آمده به‌عنوان فرصت استفاده کنیم و رشته درمان را برای مردم به‌گونه‌ای طراحی کنیم که خدمات بیشتر ارائه کند و مانع پرداخت‌های مستقیم مردم شویم.