۲۱ مهرماه سال‌جاری مجید عشقی به اتفاق آرا در شورای عالی بورس و با تایید وزیر امور اقتصاد و دارایی به عنوان رییس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین شد؛ درست در روزهایی که حال بازار سرمایه مناسب نبود و شایعات پیرامون مصوبات بودجه سال آینده نیز باعث رفتارهای هیجانی سهامداران شده بود.

گمانه‌زنی‌ها درباره سرنوشت نرخ بهره مالکانه، نرخ تسعیر ارز، میزان فروش اوراق دولتی، مالیات بر صنایع و واحدهای تولیدی و… فعالان بازار را در یک برزخ تمام عیار قرار داده بود.

از سوی دیگر برخی از زخم‌های کهنه مانند معیوب بودن فرمول نرخ سوخت صنایع، فاصله بین نرخ نیما و سنا، دامنه نوسان، انحصار کارگزاری‌ها نیز سهامداران را آزار می‌داد.

اولین گام اصلاحات سازمان بورس همزمان با تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۱ به مجلس شورای اسلامی انجام پذیرفت.

شروع با گاز

با توجه به اینکه فرمول قیمت‌گذاری متغیری از قیمت هاب اروپایی گاز بود و هر لحظه می‌توانست به دلیل نوسان باعث فشار به سهامداران و تولیدکنندگان شود با تلاش سازمان بورس سقف ۵ هزار تومان برای خوراک و ۲ هزار تومان برای گاز سوخت صنایع در بودجه گنجانده شد.

اگر این اتفاق روی نمی‌داد افزایش ناگهانی نرخ گاز اروپا در پی اتفاقات اوکراین می‌توانست بر صنایع بورسی تاثیر منفی بگذارد.

پایان انحصار

موضوع بعدی مربوط به دریافت مجوز تاسیس نخستین شرکت کارگزاری پس از ۱۲ سال انحصار بود. علاوه بر این، از آبان ماه ۸ مجوز موافقت اصولی کارگزاری صادر شده و یک مجوز هم قبلا صادر شده بود، در مجموع امسال ۹ مجوز موافقت اصولی کارگزاری صادر شده و یک مورد هم موافقت تاسیس کارگزاری صادر شده است.
۲۹ مجوز تاسیس یا تبدیل شرکت سرمایه گذاری به نهاد مالی
۱۵ موافقت اصولی صندوق سرمایه گذاری، ۲۹مجوز تاسیس صندوق و ۲۵ مجوز فعالیت صندوق سرمایه گذاری
۸ موافقت اصولی شرکت سبدگردان که ۶ مورد آن منجر به تاسیس شده ، ۴ مجوز فعالیت شرکت سبدگردان
۳ موافقت اصولی شرکت مشاره سرمایه گذاری
۱ مجوز موافقت اصولی شرکت تامین سرمایه
۲ مجوز فعالیت شرکت پردازش اطلاعات مالی

مجموعه اقداماتی است که در بخش انحصارشکنی در تأسیس نهادهای مالی در این مدت در سازمان بورس انجام گرفته است.

عمق مظنه برای همه

گام بلند دیگر در راستای اصلاحات بازار سرمایه در جلسه اعضای هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مصوب شد.

بر این اساس معین شد عمق مظنه در اختیار همگان قرار بگیرد و همه معامله‌گران آنلاین بتوانند از ۱۵ فروردین ۱۴۰۱ به‌ جای ۵ مظنه ۲۰ مظنه را در سمت خرید و فروش مشاهده کنند.

بدون شک نمایش ۲۰ مظنه برای تمامی سهامداران ضمن رفع تبعیض و ایجاد چشم‌انداز دقیق‌تر برای معامله‌گران باعث شفافیت بیشتر بازار می‌شود.

به طور کلی افزایش تعداد مظنه می‌تواند به تشخیص شرایط روانی بازار «Sentiment» در مورد یک دارایی برای سهامداران کمک کند. همچنین به سهامداران یا سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که روند یک شاخص صعودی یا نزولی خواهد بود. به عبارت دیگر مشاهده سفارشات ارسال‌شده توسط خریداران و فروشندگان در محدوده‌های قیمتی مختلف، به معامله‌گران اجازه‌می‌دهد تا متوجه شوند در آینده قیمت یک دارایی و سهم به سمت کاهش یا افزایش حرکت می‌کند.

به غیر از موارد بیان شده در مورد بازار سرمایه ایران این امکان باعث می‌شود تبعیض بین معامله‌گرانی که نامک دسترسی دارند با دیگر سهامداران و بویژه سهامداران حقیقی کاهش قابل توجهی داشته باشد و به نوعی تعبیر رانت در این رابطه به کلی بی‌معنا شود.

پشت دروازه‌های «دامنه نوسان»

چندین سال است که سهامداران و فعالان بازار سرمایه به وجود دامنه نوسان انتقاد دارند و معتقدند وجود آن باعث پدیده‌هایی مانند سرخط زنی می‌شود.

آنها معتقدند دامنه نوسان باعث جان به لب شدن سرمایه و سهامدار می‌شود و در یک کلان تصویر موجبات خروج سرمایه را از بازار فراهم می‌کند.

با توجه به دغدغه سهامداران، عشقی وعده اصلاح رویه موجود دامنه نوسان را چند هفته پس از شروع به کار خود داد و حالا بعد از چند ماه زمزمه‌هایی جدی مبنی بر اصلاح آن به گوش می‌رسد.

محسن خدابخش، نایب رییس هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار اخیرا در این باره اظهار کرده است: «معتقد به افزایش دامنه نوسان هستیم؛ این اتفاق باید به صورت تدریجی رخ دهد.»

وی افزود: «تا زمانی که اقتصاد کشور قابلیت پیش‌بینی‌پذیری نداشته باشد؛ نمی‌توان دامنه نوسان را در اعداد بالا مانند ٢۰ درصد یا ٣۰ درصد افزایش داد؛ چراکه یکباره سهامداران تحت تاثیر تصمیمی مانند افزایش احتمالی قیمت گاز تا ٦۰ درصد متضرر می‌شوند و دارایی‌های خود را از دست خواهند داد.»

خدابخش تاکید کرد: «اگر بازار بتواند به شرایط ثبات بازگردد به طور حتم برنامه‌هایی را برای افزایش دامنه نوسان خواهیم داشت و آنها را به مرحله اجرا می رسانیم. براساس تصمیمات اولیه اتخاذ شده قرار بر این است که دامنه نوسان تا ١۰ درصد تغییر کند. این اتفاق به صورت فصلی انجام خواهد شد، اما در کل تغییر دامنه نوسان وابسته به شرایطی است که در هیات مدیریت مطرح و تصمیم گیری شود.»