با روی کار آمدن دوباره طالبان در افغانستان بحث خط لوله گاز ترکمنستان – افغانستان – پاکستان – هند، مشهور به TAPI بار دیگر مطرح شده است؛ ساخت بخشی از خط لوله گاز تاپی پیش از سقوط کابل به دست طالبان آغاز شده بود، خط لوله‌ای که گاز ترکمنستان را از خاک افغانستان به پاکستان و هند می‌رساند.

قرارداد پروژه میلیاردی تاپی که طرحی مشترک بین ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند است، ۱۹ تیرماه ۱۳۹۲ در عشق آباد امضا شد و قرار بود احداث آن در سال ۲۰۱۹ پایان یابد، اما به دلایل امنیتی تاکنون عملی نشده است؛ اکنون این طرح روی میز مذاکره قرار گرفته و این سوال را به وجود آورده که اجرای آن موجب شود طرف پاکستانی و هندی به ادامه همکاری با ایران در موضوع پروژه خط لوله صلح بی میل‌ شوند و در این صورت این موضوع به نوعی تهدیدی برای ایران به حساب آید.

مشکل تامین امنیت خط لوله تاپی حل نشده است

محمد خطیبی – نماینده سابق ایران در اوپک در این رابطه به ایسنا گفت: بحث این خط لوله تازه نیست و از مدت‌ها پیش جزو یکی از گزینه‌ها بوده اما مشکل اصلی بحث امنیت این خط لوله بوده و این سوال مطرح است که چه کسی می خواهد امنیت این خط لوله را فراهم کند؟ باتوجه به مسائلی که در افغانستان به وجود آمده، هنوز این کشور ناامن است، بنابراین باید بزرگترین مشکل و مانع اجرای این طرح را موضوع امنیت عنوان کرد.

وی با تاکید بر اینکه امنیت انرژی برای کشورهایی که قصد ایجاد این خط را دارند، بسیار مهم است و اگر امنیت وجود نداشته باشد، مشکلات باقی خواهد ماند، تصریح کرد: اگر مشخص شود چه کسی می خواهد امنیت این خط لوله را فراهم کند، می توان در مورد آن صحبت کرد اما کماکان با توجه به اینکه شرایط افغانستان تثبیت شده نیست، نمی توان نسبت به آن اظهار نظر کرد، هرچند که در افغانستان گروه نظامی سرکار آمده اما بحث دولت فراگیر است، دولتی که بتواند تمام گروه‌ها را راضی کند.

این کارشناس افزود: در مقاطعی از زمان بحث خط لوله تاپی جدی می‌شود اما در کل تا بحث امنیت حل نشود، اجرای این طرح تسریع نمی‌شود، تا زمانی که آمریکایی‌ها در آنجا حضور داشتند، نتوانستند چنین تضمین امنیتی برقرار کنند و سوال این است که آیا گروهی مانند طالبان می‌تواند امنیت را برقرار کند؟

خطیبی با اشاره به تاثیر این خط لوله بر نافع ایران گفت: ما نمی‌توانیم درباره منافع کشورهای دیگر تصمیم بگیریم، کشورهایی که نیاز به گاز دارند، حق دارند که به دنبال تامین آن از نزدیک‌ترین منبع باشند؛ گزینه‌های متعددی وجود دارد، ایران یک منطقه امنی بوده و می‌تواند به امن‌ترین روش تامین نیاز انرژی کشورهای مصرف کننده را داشته باشد اما اختیار با کشورهاست که چه گزینه‌ای را انتخاب می‌کنند.

وی با بیان اینکه این حق مصرف کنندگان است که گزینه های مختلف را بررسی و گزینه ای را که با منافع آن‌ها سازگار است انتخاب کنند، گفت: ایران و تامین کنندگان دیگری برای گاز وجود دارند و این مصرف کنندگان هستند که می‌توانند انتخاب کنند و هزینه انتخاب خود را نیز باید بپردازند.

نمی‌توان از ایران چشم‌پوشی کرد

این کارشناس ارشد حوزه انرژی با اشاره به تاثیر این خط در نقش ایران در صادرات نفت و گاز آسیای میانه، اظهار کرد: مشکل گاز در غرب اروپا وجود دارد و موضوع گاز بسیار جدی است؛ اینگونه نیست که در همه جا گاز وجود داشته باشد، منابع گاز محدود است و تا یک زمان خاص می توان تولید داشت، بنابراین از ایران به عنوان بزرگترین منبع نمی توان چشم پوشی کرد.

خطیبی با بیان اینکه ایران نیز حق دارد که مقاصد صادراتی خود را انتخاب کند و گزینه‌های ایران هم متفاوت است، گفت: منابع محدود است و مصرف کنندگان باید با دقت ارزیابی و کشوری که با منافع آن‌ها سازگار است، را انتخاب کنند. در این بین گزینه‌هایی برای ایران وجود دارد و اگر این مقاصد نشوند، مقاصد دیگری وجود دارد همسایگان ما متقاضی گاز هستند.

به گفته وی، اگر این رقابت سالم باشد، مشکلی وجود ندارد، اما اگر رقابت سالم نباشد، درنهایت مصرف کننده ضرر می‌کند و هزینه انتخاب‌های سیاسی که معمولا هم هزینه‌های زیادی است را متحمل می شود.