از آبان ١٣٩٨ که عضویت آزمایشی ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا کلید خورد، بنا بود که با ارائه برحی تعرفه‌های ترجیحی، فضای لازم برای گسترش صادرات ایران در میان کشورهای همسایه شمالی به وجود آید.

با این وجود تداوم تحریم‌ها آمریکا و البته شیوع ویروس کرونا، افزایش جدی تجارت را متوقف کرد، هرچند بررسی‌ها نشان می دهد که میزان افت تجارت ایران با اوراسیا در دوره کرونا، کمتر از افت کلی ثبت شده بوده است.

با گذشت حدود یک سال و نیم از این عضویت آزمایشی و در شرایطی که ایران آماده می‌شود با اعضای این اتحادیه در سال‌های بعد، تجارت آزاد را آغاز کند، جدیدترین تصمیم این اتحادیه تداوم صدور تعرفه ترجیحی برای کالاهای ایرانی و حذف بسیاری از رقیبان ایران از این فهرست است.

سازمان توسعه تجارت در این باره اعلام کرده است که طبق آخرین تصمیمات شورایعالی اتحادیه اقتصادی اوراسیا در اکتبر ۲۰۲۰ و پیشنهاد برخی کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کشورهای بهره مند از تخفیفات تعرفه ای مشترک اتحادیه اقتصادی اوراسیا که در واقع همان نظام عمومی ترجیحات (GSP) روسیه است بعد از ایجاد اتحادیه اقتصادی اوراسیا به سایر کشورهای عضو تسری یافته، مورد بازنگری قرار گیرد و تعداد کشورهای بهره مند از امتیاز محدودتر شود.

در همین چارچوب در تاریخ ۵ مارس ۲۰۲۱ فهرست جدید کشورهای برخوردار از این تخفیفات تعرفه ای تدوین گردید که اخیرا در وبسایت رسمی این اتحادیه نیز منتشر شده است که بر اساس آن، تعداد کشورهای در حال توسعه مشمول دریافت این تخفیفات تعرفه ای از ۱۰۳ کشور به ۲۹ کشور کاهش یافته و تعداد کشورهای کمتر توسعه یافته مشمول از ۵۰ به ۴۸ کشور رسیده است.

نکته حائز اهمیت در فهرست جدید مربوط به کشورهای درحال توسعه برخوردار از نظام تخفیف تعرفه گمرکی (تخفیف ۲۵ درصدی) این است که ۷۴ کشور از جمله ترکیه، چین، هند، کره جنوبی، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، عراق، برزیل، ویتنام، هنگ کنگ، اندونزی، لبنان، سنگاپور، تایلند، مالزی که کالاهای تولیدی آن ها می توانست رقیب محصولات ایرانی در بازار اوراسیا باشند، حذف شده و از تاریخ ۵ مارس ۲۰۲۱ به بعد از این امتیاز برخوردار نخواهند بود.

این رویداد موقعیت ممتازی را در بازار اوراسیا برای ایران ایجاد خواهد کرد و محصولات ایرانی مشمول تخفیفات از لحاظ قیمت، رقابت پذیری بیشتری را نسبت به کالاهای سایر کشورها که در این لیست نیستند، خواهند داشت.

همچنین طبق قاعده موسوم به ترجیحات مشترک اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ۲۵ درصد تخفیف تعرفه ای برای حدود ۱۵۰۰ ردیف کالا (کد HS شش رقمی) که عمدتا محصولات کشاورزی هستند به کشورهای در حال توسعه تعیین شده، اعطا خواهد شد. البته در خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته فهرست اقلام مشمول تخفیف گسترده تر و میزان تخفیف تا حدود تعرفه صفر تعیین شده است.