با وجود شرایط سخت تحریمی در سال‌های گذشته و موانع ورود کالا، آمارهای اعلامی از سوی گمرک ایران نشان داده که همواره حجم بالایی از کالاها از جمله کالای اساسی وارد گمرک و بنادر شده و ضمن ورود به کشور بخش زیادی هم در انبارها می ماند که یا رسوب کرده یا ترخیص آن به دلیل موانع و یا عدم هماهنگی های داخلی به کندی صورت می گیرد؛ موضوعی که بارها از سوی تجار یا مسئولان مربوطه در گمرک مورد اشاره بوده است.

این در حالی است که در جریان دپوی کالاها شاهد آن هستیم که گاها همان کالایی که در گمرک مانده و با مشکلی از سوی یکی از دستگاه های امر تجارت و واردات از جمله بانک مرکزی، وزارت صمت، سازمان ملی استاندار، وزارت بهداشت و یا گمرک مواجه است، در داخل به دلیل کمبود گران شده یا برای تامین آن صف های طولانی تشکیل می شود، روندی که به نظر می رسد دیگر تحریم در آن سهم چندانی ندارد و بیشتر درگیر بروکراسی ها و عدم هماهنگی های داخلی در ترخیص و توزیع است.

چقدر کالای اساسی وارد شده است؟

بررسی وضعیت واردات کالاهای اساسی و میزان دپوی آن در سال جاری نشان می دهد که در فروردین ماه ۱۰ میلیون و ۳۴۳ هزار تن کالا به ارزش پنج میلیارد و ۷۶۲ میلیون دلار بین ایران و شرکای تجاری آن مبادله شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از لحاظ وزن ۳۲ درصد و از حیث ارزش ۶۲.۵ درصد افزایش داشت.

در این بین ۲۵ قلم کالای اساسی نیز وارد شده که در مجموع یک میلیون و ۳۲۶ هزار و ۶۱۵ تن به ارزش ۸۵۶ میلیون و ۶۰۹ هزار و ۷۳۹ دلار بوده است.

دپو یک میلیون بیشتر شد

اما اینکه در جریان واردات حجم دپوی کالا چقدر است، آخرین وضعیت کالاهای اساسی در گمرک و بنادر نشان می‌دهد که تا ۲۶ اردیبهشت‌ماه مجموع کالاهای اساسی شامل موجودی و آنچه در شناورهای پای اسکله و منتظر در لنگرگاه وجود دارد به بیش از ۵.۸ میلیون تن می‌رسد که در قیاس با نیمه فروردین ماه یک میلیون تن بر این دپو افزوده شده است.

این در حالی است که حدود ۴.۵ میلیون تن از آن در شش قلم کالای اساسی در گمرک و بنادر دپو شده و بیش از ۱.۲ میلیون تن نیز در شناورهایی است که این کالاها را حمل کرده و به سمت بنادر آمده است؛ به طوری که ۱۵ شناور کنار اسکله و در حال تخلیه کالاهای اساسی هستند که بیش از ۴۰۵ هزار تن کالا شامل جو، ذرت، دانه‌های روغنی، گندم، روغن و برنج را با خود حمل کردند. همچنین ۲۲ فروند شناور حاوی ۸۳۱ هزار تن کالای اساسی شامل جو، ذرت، گندم، سویا، دانه‌های روغنی و حبوبات در لنگرگاه منتظر هستند.

از ۴.۵ میلیون تن کالای دپو شده نیز در حال حاضر ۱۲۴.۴ هزار تن گندم، ۱.۹ میلیون تن ذرت، ۷۵۰.۹ هزار تن جو، ۶۶۴.۷ هزار تن سویا، ۳۹.۱ هزار تن برنج، ۲۶۰.۷ هزار تن شکر، ۴۲۵.۵ هزار تن روغن خام و ۳۲۲.۶ هزار تن دانه‌های روغنی در بنادر قرار دارد.

کالای مانده عمدتا در داخل با افزایش قیمت مواجه است!

این ۵.۸ میلیون تن مانده در گمرک که البته بخشی در چرخه ترخیص قرار دارد اما با این روال دپوی آن کاهشی نیست، عمدتا با ارز ترجیحی تامین و وارد می‌شوند که در بین آن ها اغلب کالاهای مربوط به نهاده‌های تولید دام و طیور قرار دارد و یا بخش دیگر را روغن تشکیل می‌دهد، در حالی که این کالاها اغلب در بازار داخل کشور با افزایش قیمت و حتی در مواردی کمبود مواجه است و صف‌های طولانی برای آن تشکیل می‌شود و در چند روز گذشته نیز بازار بارها شاهد اعلام افزایش قیمت در برخی اقلام اساسی از جمله روغن و شکر از سوی وزارت صمت بوده است.

امکان ترخیص ۹۰ درصد باید تمدید می شد، ولی انگار نشد!

در مورد ترخیص این کالاها عمده مانع به تامین ارز بر می گرد ‌که این موضوع تا حدودی در سال گذشته و با مصوبات ستاد هماهنگی اقتصادی دولت رفع شده بود و در اهم آن برای صدور اعلامیه اعتباری ارز و ترخیص ۹۰ درصدی تصمیم گیری شد و در دستور کار بود ولی در اسفندماه دیگر ترخیص ۹۰ درصدی از سوی وزارت صمت تمدید نشد.

در همین رابطه و با انباشت بیشتر کالاهای اساسی، اخیرا در جلسه معاونت اقتصادی دولت با دستگاه‌های مربوطه در حوزه تجارت جریان کندی و دپوی بالای کالاهای اساسی مورد بررسی قرار گرفت و در پیشنهادات ارائه شده برای تسریع ترخیص موضوع تمدید ترخیص ۹۰ درصدی و همچنین تسریع تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی مورد توجه قرار گرفت که این پیشنهادات به تایید رئیس جمهور رسید و از دو هفته گذشته باید دستگاه‌های مربوطه نسبت به صدور این مجوزها اقدام می‌کردند.

اما ظاهرا هنوز همکاری از سوی دستگاه‌ها صورت نگرفته و ترخیص کالاهای اساسی تسریع نشده است.