طبق آمارهای بانک مرکزی از تحولات پولی و بانکی شهریور ماه سال ۱۴۰۱، بدهی بانک ها به بانک مرکزی در این ماه نسبت به مرداد ماه ۴ هزار و ۹۳۰ میلیارد تومان کاهش یافت؛ بر این اساس بدهی بانک های تجاری دولتی از ۴۵ هزار و ۳۶۰ میلیارد تومان به ۴۳ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان و بدهی بانک های غیردولتی، خصوصی و موسسات اعتباری از ۶۸ هزار و ۵۶۰ میلیارد تومان به ۶۲ هزار و ۹۰ میلیارد تومان کاهش یافته است.

علاوه بر این بدهی بانک‌های تخصصی دولتی از ۵۷ هزار و ۳۰ میلیارد تومان به ۶۰ هزار و ۲۳۰ میلیارد تومان رسیده که بیانگر رشد ۳۲۰۰ میلیارد تومانی در شهریور ماه نسبت به ماه قبل است.پایه پولی شامل خالص بدهی دولت به بانک مرکزی، خالص بدهی بانک ها به بانک مرکزی، خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی و سایر دارایی هاست.

رشد پایه پولی متناسب با شرایط اقتصاد امری ضروری و اجتناب ناپذیر است اما به اعتقاد اقتصاددانان بدترین نوع رشد پایه پولی، رشد پایه پولی از محل اضافه برداشت بانک ها از منابع بانک مرکزی است که منجر به رشد این شاخص مهم تورم ساز در کشور شود.

خالص بدهی‌ دولت به بانک مرکزی منفی ۲۷ هزار میلیارد تومان شد

براساس گزارش بانک مرکزی، همچنین بدهی دولت به بانک مرکزی در پایان شهریور ماه به ۱۵۶ هزار و ۵۷۰ میلیارد تومان رسیده که نسبت به شهریور ماه سال گذشته ۱.۹ درصد کاهش نشان می دهد. کاهش ۱.۹ درصدی بدهی دولت به بانک مرکزی در یک سال منتهی به شهریور ماه امسال در حالی رقم خورده است که بدهی دولت به بانک مرکزی در یک سال منتهی به شهریور ماه ۱۴۰۰ که مصادف با آخرین سال فعالیت دولت قبل است، ۵۳.۷ درصد رشد داشته و از ۱۰۳ هزار و ۸۴۰ میلیارد تومان به ۱۵۹ هزار و ۵۸۰ میلیارد تومان در شهریور ماه ۱۴۰۰ رسیده است.

خالص بدهی دولت به بانک مرکزی که از مابه التفاوت بدهی دولت و شرکت های دولتی با میزان سپرده های دولت و شرکت های دولتی نزد بانک مرکزی به دست می آید، در پایان شهریور ماه امسال به منفی ۲۷ هزار و ۲۷۰ میلیارد تومان رسیده است.

این ارقام نشان می دهد اثر بدهی دولت نزد بانک مرکزی روی پایه پولی نه تنها خنثی شده بلکه ۲۷ هزار و ۲۷۰ میلیارد تومان هم از حجم پایه پولی کاسته است.

میزان سپرده های دولت و شرکت های دولتی نزد بانک مرکزی در شهریور ماه معادل ۲۵۰ هزار و ۴۲۰ میلیارد تومان است.دولت سیزدهم از آغاز فعالیت خود، کنترل تورم را به عنوان یکی از اولویت های جدی خود مطرح و مورد پیگیری قرار داده است و در نتیجه اقدامات صورت گرفته، رشد نقدینگی و پایه پولی و نرخ تورم طی یک سال اخیر (از شهریور ۱۴۰۰ تاکنون) کاهش معنی داری داشته است.

متغیرهای پولی در ششمین ماه سال جاری، نشان می‌دهد حجم نقدینگی در پایان تابستان، به ۵۵۹۴۹.۳ هزار میلیارد ریال رسیده است؛ به گونه‌ای که نرخ رشد حجم نقدینگی از شهریورماه سال گذشته تا پایان نیمه نخست سال جاری، به ۳۷.۵ درصد رسیده است.

این در حالی است که نرخ رشد سالیانه نقدینگی در پایان مردادماه امسال به ۳۷.۸ درصد رسیده بود؛ در نتیجه مقایسه نرخ رشد نقدینگی در شهریور و مرداد، بیان گر کاهش نرخ رشد نقدینگی به میزان ۰.۳ واحد درصد است.

نرخ رشد نقدینگی (۱۲ ماهه) از ۴۰.۵ درصد در پایان شهریور ۱۴۰۰ با طی روندی نسبتاً کاهشی، به ۳۷.۵ درصد در شهریور رسیده است و لازم به توضیح است که در حدود ۲.۵ واحد درصد از رشد نقدینگی در دوازده‌ماهه منتهی به پایان شهریورماه سال ۱۴۰۱ مربوط به اضافه شدن اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مهر اقتصاد به اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک سپه (به‌واسطه ادغام بانک‌های متعلق به نیروهای مسلح در بانک سپه) می‌باشد و فاقد آثار پولی است.

به عبارت دیگر در صورت تعدیل اثرات پوشش آماری مذکور، نرخ رشد نقدینگی (دوازده‌ماهه) در پایان شهریورماه سال۱۴۰۱ نسبت به پایان شهریورماه سال ۱۴۰۰ معادل ۳۵.۰ درصد خواهد بود. رشد پایه پولی در دوازده ماهه منتهی به شهریورماه سال ۱۴۰۱ هم ۳۳.۱ درصد بوده است. این درحالی است که نرخ رشد پایه پولی در پایان شهریور ۱۴۰۰ رقم ۳۹.۵ درصد را ثبت کرده بود.