هر چند کشور در طول سال‌های گذشته تلاش کرده با اولویت دادن به صادرات غیرنفتی، راهی برای دور زدن تحریم‌های نفتی آمریکا پیدا کند و در این مسیر بخشی از ارز موردنیاز کشور را تامین کند اما در عین حال مشکلاتی که در مسیر صادرات وجود داشته، ظرفیت بخشی از فعالیت‌ها در این حوزه را از بین برده است.

یکی از مسائلی که صادرکنندگان در سال‌های گذشته با آن رو به رو بودند، دستورالعمل‌های پی در پی و بعضا متناقض در حوزه صادرات بوده است. دولت در دوره‌هایی مجبور شده با توجه به کاهش ظرفیت تولید یا مشکلات توزیع برخی کالاهای داخلی، صادرات کالاها را چند ماه ممنوع کند و همین امر برای صادرکنندگان مشکل آفرین شده است.

مهدی علیپور – عضو سابق اتاق بازرگانی ایران – در گفت و گو با ایسنا – در این باره می‌گوید: یکی از اصلی ترین پیش‌نیازهای فعالان اقتصادی توانایی آنها در پیش بینی شرایط و امکان برنامه ریزی برای آینده خود و سرمایه گذاری‌های اقتصادی‌شان است. اینکه ما هر روز یک بخش نامه یا دستورالعمل متفاوت ارائه کنیم نه تنها به نفع اقتصاد ایران نیست که در بلندمدت برای حفظ بازارهای صادراتی به ما آسیبی جدی می‌زند.

او توضیح داد: یک صادرکننده ایرانی برای به دست آوردن یک بازار صادراتی با مشکلاتی جدی مواجه است و از این رو وقتی یک شرکت خارجی می‌پذیرد که با وجود تحریم و مشکلات بانکی با ما کار کند، باید حداکثر ظرفیت ممکن در این حوزه را فعال کنیم. پس از به دست آوردن بازار، موضوع بعدی سرمایه گذاری و تولید محصول و صادرات آن است که بخش‌نامه‌های متعدد داخلی در این زمینه مشکل آفرین شده‌اند.

علیپور ادامه داد: برای مثال یک صادرکننده ایرانی پس از عقد قرارداد صادرات، به سراغ تولید محصول می‌رود و وقتی کالا آماده ارسال است، ناگهان اعلام می‌شود که صادرات آن برای چند ماه ممنوع شده است. در چنین شرایطی از یک سو صادرکننده با زیان جدی روبه رو می‌شود و کالایی دارد که روی دستش مانده و از سوی دیگر مشتری خارجی برای تامین نیاز خود به سراغ دیگر فروشنده‌ها می‌رود که در نهایت به بازار صادراتی ایران ضربه می‌زند.

جمشید نفر – رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران – نیز در این زمینه گفته: تا زمانی که فرهنگ و رویکرد صادرات‌گرا در ایران شکل نگیرد، تحولی رخ نخواهد داد.

نفر از برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت و نبود نگاه کلان در حوزه صادرات انتقاد کرد و افزود: وقتی برای صادرات کشور نگاه کلان نداریم و برنامه‌ریزی‌های خود را در این بخش روزانه تغییر می‌دهیم، نباید انتظار توسعه صادرات داشته باشیم.

رئیس کمیسیون صادرات اتاق ایران تغییر سیاست‌های صادراتی با توجیه تنظیم بازار داخلی را یک چالش جدی برشمرد و خواستار توقف این نوع نگاه‌ها شد.

به باور او تنظیم بازار داخل باید هوشمندانه صورت گیرد. در ابتدای هر سال باید میزان تولید هر محصول، حجم مصرف داخل و میزان صادرات آن تخمین زده شود و بر اساس همین برنامه‌ریزی جلو رفت.