قانون اصلاح قانون صدور چک به منظور حمایت از دریافت کنندگان چک و به حداقل رساندن چک‌های بی محل در سال ۱۳۹۷ به تصویب رسید و از ابتدای سال آینده لازم الاجراست که از امروز با آغاز فعالیت بانک‌ها در سال جدید،  دسته‌های چک جدید در بانک‌ها توزیع و ثبت آن‌ها در سامانه صیاد اجباری می‌شود و متقاضیان می‌توانند برای دریافت آن‌ها با مراجعه به شعب بانک‌ها درخواست دهند.  

در قانون جدید نحوه صدور، دریافت و انتقال چک تغییراتی داشته و افرادی که مبادلات خود را با چک انجام می‌دهند تکالیفی برعهده دارند. صادرکننده چک باید مندرجات چک شامل تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذینفع را علاوه بر اینکه در برگ چک درج می‌کند در سامانه صیاد نیز ثبت کند.

همچنین، ذینفع چک نیز هنگام دریافت برگ چک باید مندرجات آن را در سامانه صیاد، استعلام و با مندرجات برگ چک تطبیق دهد. اشخاصی که قصد انتقال چک را دارند نیز دیگر نیازی به پشت نویسی چک ندارند و باید اطلاعات هویتی ذینفع جدید را در سامانه صیاد ثبت کنند.

انجام این امور از طریق ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد شامل اینترنت بانک و موبایل بانکِ بانک‌ها، برنامک‌های موبایلی حوزه پرداخت و شعب بانک‌های عامل امکانپذیر است. همچنین سایر ابزار مورد استفاده برای ارائه خدمات چک به مشتریان شامل مواردی مانند تلفن بانک، ابزار پیامکی، کدهای دستوری و … نیز در دست بررسی است که توسط شبکه بانکی اطلاع رسانی خواهند شد.

ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد

برای صدور، دریافت و انتقال چک از طریق اینترنت بانک و برنامک‌های موبایلی کاربر باید امکان دسترسی به ابزار یادشده را از بانک خود درخواست کند و از طریق این ابزار، فرایندهای «ثبت صدور»، «تایید دریافت» و «انتقال چک» در سامانه صیاد را انجام دهد. البته، ثبت صدور چک تنها از طریق اینترنت بانک و موبایل بانک بانکِ صادرکننده دسته چک امکانپذیر است؛ این در حالی است که سایر فرایندها از قبیل تایید دریافت و یا انتقال چک هر یک از بانک‌ها توسط این ابزار میسر است و به یکسان بودن بانک کاربر با بانک صادرکننده چک نیازی نیست.

با توجه به در دسترس بودن برنامک‌های حوزه پرداخت، خدمات پرکاربرد از قبیل امکان ثبت صدور چک متعلق به هر یک از بانک‌ها تایید دریافت چک و همچنین انتقال چک، توسط برنامک‌های یادشده ارائه می‌شوند.

طبق این گزارش، مراجعه به سامانه صیاد از طریق برنامک‌های موبایلی حوزه پرداخت برای ثبت صدور، تایید دریافت یا انتقال چک صرفا باید از طریق تلفن همراهی که سیمکارت آن متعلق به کاربر است، انجام شود. همچنین، مجموعه برنامک‌های قابل استفاده در این حوزه از طریق وبسایت شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک) به نشانه www.shaparak.ir قابل دریافت و نصب است.

علاوه براین،  بانک‌های عامل تمام شعب شبکه بانکی قابلیت ارائه خدمات سامانه صیاد را دارند و می‌توانند برای آن دسته از مشتریانی که امکان دسترسی به ابزار غیرحضوری را ندارند، اقدام‌های لازم را از جانب آنان انجام دهند. شخص صادرکننده برای ثبت چک، تنها می‌تواند به بانک صادرکننده دسته چک خود مراجعه کند. در زمان تایید دریافت چک نیز شخص تاییدکننده (ذینفع)  باید به بانک خود، بانکی که در آن حساب فعال دارد مراجعه کند تا فرایند تایید از سوی او و توسط بانک انجام شود.

چگونه چک را در صیاد ثبت کنیم؟

برای ثبت چک در سامانه صیاد باید پس از ثبت مندرجات چک در برگ چک، صادرکننده به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد مراجعه کرده و اطلاعات چک و مشخصات هویتی ذینفع ذینفعان را وارد کند.   

با توجه به اینکه ثبت نهایی چک منوط به استعلام و تطبیق مندرجات برگ چک با اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد است، گیرنده چک با در دست داشتن آن باید اقدام‌های زیر را انجام دهد:

الف) مراجعه به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد (لزومی به یکسان بودن ابزار مورداستفاده توسط صادرکننده و تاییدکننده چک وجود ندارد)
ب) احراز هویت در اینترنت بانک،  برنامک موبایلی و بانک و شعب بانک‌های عامل 
ج) استعلام و تطبیق مندرجات برگ چک شامل تاریخ سررسید،  مبلغ و اطلاعات هویتی ذینفع 
د) تایید یا رد چک بر اساس انطباق یا منطبق نبودن مندرجات

چگونه چک‌های جدید را پشت نویسی کنیم؟  
 

در قانون جدید چک، پشت نویسی با درج اطلاعات مربوطه در سامانه صیاد جایگزین شده است؛ بر این اساس، مراحل زیر باید توسط انتقال دهنده چک انجام شود:

۱) مراجعه به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد
۲) احراز هویت

۳) ورود «شناسه صیادی» برگ چک متعلق به انتقال دهنده در سامانه صیاد
۴) ورود اطلاعات مربوط به «بابت» و هویت ذینفع جدید چک (انتقال گیرنده)  
۵) تایید و ثبت اولیه انتقال چک

یکی دیگر از فرآیندهای مرتبط با چک در سامانه صیاد،  استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک است که امکان استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک از طریق ورود شناسه ۱۶ رقمی برگ چک در سامانه صیاد وجود دارد. علاوه بر ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد، خدمت یادشده از طریق روش‌های سامانه پیامکی ۷۰۱۷۰۱، پورتال بانک مرکزی و بارکد پشت برگ چک نیز قابل دریافت است.  

دو مرحله پایانی مرتبط با چک در سامانه صیاد استعلام وضعیت چک (صادرکننده – دارنده چک) و استعلام وضعیت چک (ذینفع) است که صادرکننده چک، می‌تواند با استفاده از شناسه صیادی برگ چک، وضعیت و مندرجات چک ثبت شده در سامانه را پیش از تایید ذینفع مشاهده کند.  

همچنین، ذینفع یا دارنده چک می‌تواند با شناسه صیادی و شماره ملی خود وضعیت و مندرجات چک ثبت شده در سامانه صیاد را مشاهده کند.