مونا ربیعیان/ اشتغال دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها و مسائل و مشکلات مربوط به آن به عنوان یک مساله اساسی نیازمند دقت، بررسی و راهکارهای مختلف است زیرا دانشگاه‌ها رسالت‌هایی همچون تولید دانش، تربیت نیروی متخصص مورد نیاز جامعه، گسترش فناوری، نوآوری و خلاقیت دارند و دستیابی به توسعه پایدار در سایه به کارگیری دانش روز و فناوری پیشرفته به دست می‌آید. از این رو باید شرایطی فراهم شود که دانشگاه‌ها بتوانند دانشجویان را برای به کارگیری در زمینه‌های مورد نیاز و پذیرش مسؤولیت‌های مختلف در سطح سازمان و جامعه پرورش دهند اما نگاهی به وضعیت دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاهی در کشورمان چیز دیگری را نشان می‌دهد.

آیا دانشگاه ها می توانند کمکی برای صنعت در بخش اشتغال باشد؟

در حال حاضر تعداد دانشگاه ها و موسسات آموزشی بیشتر از جمعیت کشور چین شده است؛ در این میان برخی از این موسسات و دانشگاه ها نزدیک به صنعت است و می توانند نیروی انسانی مورد نیاز صنعت را تامین کنند که این موسسات می توانند نیروی دست به آچار را نیز تربیت کنند. در این میان تربیت کارشناس در کشور عمدتا در دانشگاه های نسل یک و دو ایجاد می شود که اینها اساسا آموزش محور هستند.

عیب بزرگی که سیستم آموزشی در آموزش وجود داد نگاه به تقاضا محور ندارند که فقط یک ظرفیت پذیرش دانشجو دارند تا آنجایی که تقاضای پذیرش وجود داشته باشد دانشجو می پذیرند و این روزها با کاهش تقاضا رو به رو هستند اما این پذیرش دانشجو را بر اساس کدام نیاز انجام می دهند مشخص نیست در صورتی که دانشگا ها باید به این نکتته توجه کنند که هر ساله چقدر نیروی انسانی نساز است و در چه مقاطعی نیاز است؛ چرا باید آموزش عالی بیش از نیروی مورد نیاز تربیت داشته باشد.

متاسفانه کشور ما دچار مدرک گرایی شده این هم به دلیل اینکه حقوق ها براساس مدرک تحصیلی در نظر گرفته می شود و هر چه مدرک تحصیلی عالی تری داشته باشی حقوق هم افزایش پیدا می کند. بعداز این مشکل مشکل اصلی که در کشور وجود دارد اشتغال دانش آموخته گان است که هر ساله به تعویق انداخته می شود که این مشکل آموزش نیست مشکل صنعت است و باید به آن رسیدگی شود و برای حل این معضل باید راهکار علمی پیدا کرد.

آیا دانشگاه ها می توانند مشکل جامعه را حل کنند؟

مشکلات هر جامعه راه حلی دارد و می توان گفت العلم السطان یعنی علم قدرت با خود به همراه دارد به طور مثال در قدیم جاده ابریشم فقط به چین ختم می شد در حال حاضر به اروپا ختم می شود مشکلات هم همانند این جاده با علم می توان حل کرد.

مشکلات ما این است که واردات محصولات مشابه تولیدات داخلی داریم به طور مثال در زمانی که کرونا وارد کشور شد ما دچار کمبود محلول ضد عفونی و ماسک و دستکش شدیم بعد شرکت های دانش بنیان تولید ماسک و محلول ضد عفونی را شروع کردند و در ظرف مدت کوتاهی توانستیم صادرکننده ماسک هم باشیم.

با برنامه ریزی می توان جلوی خروج ارز از کشور را بگیریم در همین زمینه هم معاونت آموزش پژوهش و فناوری وزارت صمت اولویت دارهایی ورادات را شناسایی می کند و میانگین سه سال واردات و خروج ارز مورد نیاز را بررسی می کند تخمیلی که زده شده حدود ۴۵ میلیارد دلار است که اگر دانشگا ها وارد عمل شوند می توانیم به جای کالاهای وارداتی در کشور تولید داشته ابشیم و اشتغال ایجاد کنیم.

ارز هایی که از کشور خارج می شود را می توان اینگونه تقسیم بندی کرد ۱۰ محصول که ۷ تای آن مربوط به وزارت کشاورزی است و ۱ محصول مربوط به وزارت بهداشت برای واردات تجهیزات پزشکی و دارو است و ۲ محصول نیز مربوط به وزارت صمت است که در این نشان می دهد که میانگین ۹ میلیارد دلار مربوط به وزارت صمت است که تعداد محصولی هم که با این ارز وارد می شود حدود ۱۴۰۶ محصول است که با طرح هایی که وزارت صمت ارائه کرده است می تواند این محصولات را در کشور نیز تولید کرد.

این طرح هاچیست؟

طرح تاپ که همان طرح توانمندسازی تولید و توسعه اشتغال پایدار است که در سال ۹۶ عنوان شد اما به دلیل مشکلات این طرح اجرایی نشد.

آیا طرح تاپ می تواند کمکی برای اشتغال باشد؟

درحال حاضر در سالمانه تاپ ۱۳ هزار وارد صنعتی و معنی و تجاری ثبت شده است و ما امروز نیاز به نیروی انسانی که دانشگاه ها تربیت می کند داریم که این طرح ها همان پایان نامه های ارشد و دکتری است که می توان از این پایان نامه ها استفاده برد برد کرد.تا حدودی هم موفق شده ایم. دانشجویان علم دارند اما تجربه لازم برای کار را ندارند.

آیا با استفاده از واحدهای تولیدی که تعطیل شده اند نمی شود برای این طرح استفاده کرد؟

اول باید آسیب شناسی شود که چرا این واحدها تعطیل شدند و چرا سرمایه در گردش نداشتند. در حال حاضر در کشور ما رقابت حرف اول را می زد رقابتی که کیفیت باید بالا و قیمت پایین باشد باید دید اصلا آن تولیدی قدرت رقابت را داشته است یا به دلیل اینکه  فناوری ماشین آلات نوسازی  به خاطر تحریم و قیمت دلار انجام نشده است ابتدا باید آسیب شناسی صورت گیرد از طرفی هم برخی از این کارخانه ها در اختیار بانک ها قرار گرفته شده است آن هم به دلیل عدم بازپرداخت و جرایم بانکی که این هم باید بررسی شود.  در نهایت اگر واحدی به صرفه بود و می شد با راه اندازی مجدد اشتغال ایجاد کرد طبیعتا از دانشجویان استفاده خواهد شد.

درحال حاضر که دانشجویان برای کار نیاز به سابقه دارند باید چیکار کرد؟

طرح تاپ برای همین است طرح کارآموزی کاردانی و کارشناسی وزارت صمت و وزارت علوم است که یک کار مشترک انجام شد به طور مثال اگر دکسی مدرک دکتری دارد و سربازی باید برود به جای سربازی در بخش خصوصی کار خود را انجام داد وقتی دانشجو در این طرح کارآموزی می کند دیگر نیازی به سابقه کاری هم ندارد.

برای این طرح وزارت علوم و وزارت صمت تفاهم نامه ای برای اجرای این طرح امضا کردند که دانشجویان بتوانند کار کنند.